Balık ve Sağlık

Hemen çoğumuz için vazgeçilmez bir besin olan Balık, sadece lezzetli bir öğün değil, oldukça zengin bir besin kaynağıdır. Kırmızı ete göre sindirimi daha kolay, yağ oranı daha azdır. Ayrıca vücut balıktaki proteinlerden yüksek oranda faydalanır. Zengin vitamin içeriği ve güçlü besin değeri içermesi nedeniyle hem çocukların hem de yetişkinlerin düzenli olarak tüketmesi gereken bir gıda olan Balık; Omega-3 yağ asitleri, yüksek ve kaliteli proteinler, bir çok vitamin ve minerali içermektedir. Balık genel olarak beynimizin ve kalbimizin düzgün çalışmasını sağladığı gibi depresyon belirtilerini hafifletir, cildimizin ve saçımızın parlak görünmesini sağlar ve yaşlanmayı geciktirir. 

Balığın içerdiği Omega-3 yağ asitleri insan vücudunda üretilemez, dışardan alınması gerekir. Omega-3 insan beyni için gerekli bir bileşendir ve çeşitli bilişsel işlevlerde hayati bir rol oynar. Anne karnından itibaren gerekli bu besini düzenli olarak tüketmek gerekir. Böylece Alzheimer hastalığı ve diğer demans türleri, yaşlanmayla ilişkili bilişsel bozukluklar ve depresyon riski azalır.

Ayrıca yapılan tıbbi çalışmalar, düzenli olarak haftada iki ya da üç kez balık yemenin kalp hastalığı riskini azalttığını göstermektedir. Omega-3 açısından zengin beslenmenin kolesterol ve trigliserit düzeylerini düşürdüğü, tansiyonu dengeleyerek kardiyovasküler riskleri azalttığını göstermiştir. Diğer taraftan Omega-3 vitamininin gençlerde diyabet riskini önemli ölçüde azalttığı düşünülmektedir. İnsülinin işlevini artırıp, Tip 2 diyabete karşı korur. Bu nedenle diyabet riski olanların ve diyabet hastalalarının düzenli olarak balık tüketmesi önerilir. 

Balık, iyot gibi minerallerden de zengin bir besin kaynağıdır. Bu nedenle zeka gelişiminde önemli rol oynar. Özellikle gebeliğin ilk üç ayında düzenli olarak balık tüketen annelerin bebeklerinde öğrenme, algılama, kavrama, tutma gibi nörolojik fonksiyonlarının güçlü olduğu saptanmıştır. Balık tüketmek zengin besin içeriği nedeniyle bebek ve çocuklarda zeka gelişimini destekler, görme ve nörolojik gelişimin sağlıklı bir biçimde olmasını sağlar.

Balık tüketmek göz sağlığı için de önemlidir. İçerdiği Omega-3 vitamini yaşa bağlı görme kaybı veya sarı nokta hastalığı olarak bilinen makula dejenerasyonu riskini azaltır.  Ayrıca balık etinde bulunan A vitamini gözler için oldukça faydalıdır. Yaşa bağlı göz rahatsızlıklarının en aza indirilmesinde rol oynar.

Balık eklem ve kemikleri de güçlendirir. Özellikle kılçığı ile yenilebilen küçük balıklar kalsiyumdan zengindir, böylece kemiklerin güçlenmesini sağlar. Bu nedenle kemik erimesi yaşayanlar, menopoz dönemindeki kadınlar ve yaşlılara bol bol balık tüketmeleri önerilmektedir. Diğer taraftan omega-3 yağ asitleri dokuların hasar görmesine neden olan iltihabi etkileri durdurur. Bundan dolayı eklem romatizmalarına iyi geldiği bilinmektedir.

Balık  kaliteli protein içeriği nedeniyle cilde esneklik veren kolajen sentezini artırır ve yaşlanmayı geciktirir. Güneşin zararlı etkilerine karşı cildi korur. Parlak bir cilt ve saçlara kavuşturur. Bağışıklığı güçlendirerek cilt enfeksiyonlarını azaltır. İçeriğindeki Omega-3 egzema ve sedef gibi hastalıklara iyi gelirken antioksidan vitaminler vitiligo ve saçkıran hastalıklarına karşı korur. Ayrıca  içerdiği mineraller saç dökülmesini durdurur. 

Covid-19 virüsünün hayatımıza girmesiyle bağışıklık sistemimizi güçlendirmek için yapılması gerekenler tekrar gündeme gelmiştir. Özellikle yağda eriyen ve bağışıklığı güçlendiren A, D, E ve K vitaminler balıkta bolca bulunmaktadır. Omega vitamini ile birlikte güçlü andioksidan ve antimikrobik etki gösterirler. Tüm dünya olarak yaşadığımız bu kötü günlerde koruyucu önlemlerin yanında düzenli olarak balık tüketerek sağlığımızı bir nebze olsun koruyabiliriz.

Peşpeşe bu kadar faydayı sıraladık ama unutmayalımki balığı doğru pişirmek de çok önemlidir. Yüksek ısı ile protein içeriğinin bozulmaması için mangalda pişirmek ve kızartmak yerine fırında pişirmeyi tercih etmek gerekir. Tüm besinlerde olduğu gibi aşırı balık tüketmek iyi değildir. Özellikle dip balıklarının aşırı tüketilmesi ağır metallerin vücutta birikmesine neden olur.

Haftada 2-3 defa balık tüketmek vücudun günlük ihtiyacı için yeterlidir.  

Dr.Ülkü ÖZKAYA